Als wandelcoach loop ik vaak in het Haagse bos en laat dan mijn clienten kennis maken met deze boom-meneer. Pareidolia is een intrigerend psychologisch verschijnsel waarbij onze hersenen de neiging hebben om betekenisvolle patronen of herkenbare vormen te ontwaren in ogenschijnlijk willekeurige of dubbelzinnige stimuli.
Dit fenomeen komt vaak voor en illustreert hoe onze hersenen visuele informatie verwerken. Pareidolia is een term die de neiging van onze hersenen beschrijft om betekenisvolle patronen of beelden te zien in willekeurige of dubbelzinnige stimuli, zoals gezichten in wolken of de boomschors. Het is een veel voorkomend en normaal fenomeen dat laat zien hoe onze hersenen visuele informatie verwerken.
We zien niet alleen gezichten, maar zelf een emotionele uitdrukking!
Het schorsgezicht hierboven kijkt je bijvoorbeeld een beetje verdrietig aan. Dit komt omdat de neerwaartse curve van de “mond” en de diepe “oogkassen” vaak worden geassocieerd met verdriet in menselijke gezichten.
Evolutie en pareidolia
Vragend en schijnbaar licht sceptisch kijkt deze berkenman naar je. “Vanuit evolutionair perspectief lijkt het erop dat het voordeel van het nooit missen van een gezicht veel zwaarder weegt dan de fouten waarbij levenloze objecten als gezichten worden gezien,” zegt professor David Alais, “Er is een groot voordeel bij het snel detecteren van gezichten, maar het systeem speelt ‘snel en losjes’ door een ruw sjabloon van twee ogen over een neus en mond toe te passen.” Pareidolia heeft dus een evolutionair voordeel.
Pareidolia is een voorbeeld van ons automatisch waarnemen en denken, het snelle system 2 van Kahneman. Met het langzamere, analytsch denken zien we wel degelijk dat het gezicht niet “echt” bestaat, maar in onze waarneming.