Maria Trepp coach en wandelcoach
Weinig zoogdieren hebben mannetjes die hun nakomelingen verzorgen. Ook bij mensen spreekt het nog niet van zelf, dat de vader een actieve en betrokken rol speelt.
Gelukkig zien we het steeds vaker: betrokken vaders, zorgzame mannelijkheid. Het gedrag van mannen is in de afgelopen decennia langzaam verschoven van nadruk op kostwinnersfunctie naar meer zorgzamheid, met name wat vaderschap betreft.
Lees verder “Betrokken vaders, zorgzame mannelijkheid”
60-plus aan de macht. We zouden hier van het Nestor-effect kunnen spreken. Nestor nam op hoge leeftijd nog deel aan de oorlog tegen Troje, waar hij, als de oudste en meest ervaren onder de Griekse vorsten, beschouwd werd als hun algemeen gewaardeerde en gerespecteerde raadsman, vermaard om zijn wijze woorden en gedachten. (Wikipedia)
Het Nestor-effect staat ook in de titel van een interessant psychologisch artikel van Werner Greve en David F. Bjorklund, The Nestor effect: Extending evolutionary developmental psychology to a lifespan perspective.
Vanuit een evolutionair levensloop-perspectief argumenteren de auteurs, dat de lange levensduur van de mens om een evolutionaire verklaring vraagt. Zij stellen dat de evolutie de lange duur van het menselijk leven heeft begunstigd vanwege de ervaring, kennis en wijsheid die oudere leden de menselijke samenleving bieden. Grootmoeders die zelf geen kinderen meer kunnen krijgen helpen de volgende generatie met de kinderen, maar dat niet alleen: überhaupt kan de ervaring van alle wijze ouderen de samenleving en de soort helpen en dus het resultaat zijn van natuurlijke selectie. Het Nestor-effect is dan het voordeel van cumulatieve en integratieve kennis van enkele leden van een groep.
Erik Erikson deelt in zijn psychosociaal levensloopmodel de levensloop van de mens in acht fases. Elke fase bestaat uit een “crisis” of ontwikkelingstaak. De politiek actieve 60-plussers hebben de ontwikkelingstaak van de zo genoemde “generativiteit”. Generativiteit betekent productiviteit, creativiteit, maatschappelijk engagement, zorg voor komende generaties. Wie het lukt generativiteit in de praktijk de brengen en om te zetten kan later wijsheid en integriteit inzetten voor samenleving en nageslacht.
[Plaatje Door © Marie-Lan Nguyen / Wikimedia Commons, CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4051752]
Onder wetenschappers is er geen consensus over het bestaan van een midlife crisis. Aan vinden sommigen een “U-shape”-effect in de middelbare leeftijd met een dip in het subjectieve welbevinden. Aan de andere kant vinden onderzoekers als de ontwikkelingspsycholoog als Jeffrey Arnett (2018) dat het algemene welzijn hoog was in een nationale steekproef van 834 Amerikanen in de leeftijd van 40-60 jaar .
De meeste deelnemers waren het erover eens dat hun huidige tijd van leven “leuk en opwindend” is (71%), een tijd van vrijheid (71%), en een tijd waarin “alles mogelijk is” (77%). Ze zagen deze periode ook als een tijd van leven om zich te concentreren op zichzelf (56%) en “erachter te komen wie ik werkelijk ben” (55%). Echter, 65% beoordeelde deze tijd van hun leven als stressvol, en velen waren het erover eens dat ze zich vaak angstig voelen (39%), depressief zijn (25%), of dat “mijn leven niet goed gaat” (27%).
Arnett vat deze complexe bevinding goed samen in de titel van zijn artikel:
“Happily stressed: The complexity of well-being in midlife.”
(Journal of Adult Development, 25(4), 270–278)
Het klassieke midlife crisis-model gaat uit van een u-shape van de levenstevredenheid tijdens het leven: hoog in het begin en het einde van het leven, lager in het midden. Mensen ervaren vaak in de leeftijd tussen 40 en 50 jaar een periode van rusteloosheid, ontevredenheid en angst. Fysieke veranderingen zoals gewichtstoename, slechtere ogen en de noodzaak van een bril, grijs en minder haar kunnen ook bijdragen aan een slechtere stemming.
Zie hier uitgebreid: Is well-being U-shaped over the life cycle?
In het psychosociale ontwikkelingsmodel van Erikson staat in deze levensfase een conflict tussen stagnatie en generativiteit voorop. Generativiteit is hierbij de wens iets voort te brengen dat het individu overstijgt. Dit beteke t productiviteit en creativiteit. Onvrede met de eigen stagnatie zou dan samenvallen met het concept van de midlife crisis. Deze visie past heel goed bij de complexe bevindingen van Arnett.
Grappig genoeg heeft men hetzelfde u-shape effect bij mensapen vastgesteld: Mensapen hebben ook een dergelijke crisis, als dertiger. Dit zou erop kunnen wijzen dat biologische factoren een rol spelen, en niet alleen sociaal-culturele factoren zoals een hoge werk- en verantwoordelijkheidsbelasting tijdens de middelbare jaren.
Veel films en comedy’s maken hebben de midlife crisis tot onderwerp, bijvoorbeeld American Beauty, waar een 42-jarige vader die een midlife crisis doormaakt verliefd raakt op de beste vriendin van zijn tienerdochter.
“Mid-life crisis is what happens when you climb to the top of the ladder and discover it’s against the wrong wall.” – Joseph Campbell
Maar er zijn veel onderzoeken die het begrip midlife crisis afwijzen en een andersoortige ontwikkeling van het subjectieve levensgeluk vaststellen. Het probleem met dit soort onderzoek is dat verschillende generaties (cohorten) met elkaar worden vergeleken. Als onderzoekers longitudinaal onderzoek doen, waarbij een bepaalde groep in de levensloop gevolgd wordt, vindt men (in ieder geval in bepaalde culturen) toenemende tevredenheid tijdens het leven. (zie Scientific American, Most People Get Happier as They Approach Midlife.
Uiteindelijk is het voor een individu niet zo interessant of hij/zij zich in een bepaalde fase bevindt, al dan niet de midlife crisis. Veel belangrijker is een nauwkeurige observatie en analyse, waar de actuele problemen liggen, en wat de redenen voor stress en ontevredenheid bij juist deze persoon zijn. Ook de positieve kanten, competenties en bijzondere voordelen zijn bij ieder persoon anders en kunnen een positieve verandering bewerkstelligen.