Een van de essentiële inzichten van sociaal-psychologisch onderzoek is dat de informatieverwerking van mensen vaak vertekend is, en gekenmerkt door denkfouten.
Hiervoor werd het begrip ‘cognitieve bias’ werd geïntroduceerd door Tversky en Kahneman .
Tversky en Kahneman verklaarden cognitieve fouten in termen van heuristieken, mentale ‘shortcuts’ (kortere alternatieve routes) die snelle inschattingen geven. Cognitieve biases kunnen mensen helpen om veel voorkomende situaties in het leven snel af te handelen.
Een cognitieve bias is een systematisch patroon van afwijking van de norm of rationaliteit of objectiviteit in het oordeel. Individuen creëren hun eigen “subjectieve realiteit” op basis van hun perceptie van de wereld. Zo kunnen cognitieve vooroordelen soms leiden tot onnauwkeurig oordeel, onlogische interpretatie, of wat in het algemeen (kritisch) irrationaliteit of (lovend) intuïtie wordt genoemd.
Veel cognitieve biases zijn evolutionair ontstaan en hielpen mensen om te overleven. Cognitieve fouten kunnen tot effectievere acties leiden. Bovendien maakt het toestaan van cognitieve vertekeningen snellere beslissingen mogelijk. Vaak is snelheid belangrijker dan nauwkeurigheid. Cognitieve vertekeningen zijn een gevolg van menselijke mentale beperkingen, dus van een beperkte capaciteit voor informatieverwerking.
Veel onderzoekers houden zich bezig met cognitieve fouten en er zijn honderden ervan beschreven. Recentelijk hebben de onderzoekers Oeberst en Imhoff een eenvoudige samenvatting van een groot deel van menselijke denkfouten voorgesteld. Niet alle denkfouten vaan onder het voorgestelde vereenvoudige model, bijvoorbeeld niet de negativiteitsbias. Maar veel van de denkfouten laten zich op een eenvoudig model reduceren.
Dit is het samenvattend model:
- My experience is a reasonable reference.
- I make correct assessments of the world.
- I am good.
- My group is a reasonable reference
- My group members is are good.
- People’s attributes (not context) shape outcomes.
Nederlands:
- Mijn ervaring is een goede maatstaf.
- Ik schat de wereld juist in.
- Ik ben goed.
- Mijn groep is een goede maatstaf.
- Mijn groepsleden zijn goed.
- De eigenschappen van mensen, niet de context bepalen resultaten.
Oeberst, A., & Imhoff, R. (2023). Toward Parsimony in Bias Research: A Proposed Common Framework of Belief-Consistent Information Processing for a Set of Biases. Perspectives on Psychological Science, 17456916221148147.
Maria Trepp, docent sociale psychologie